Poland

Plenna admits no responsibility or liability for the provision of content hosted on this website. We cannot guarantee the accuracy of information provided by other bodies, and we are not responsible for your use of the information contained or linked from these web pages.

Feedback is welcome.

Retirement country signpost: Poland (EN & PL)

Finances
Retirement age in Poland means that a person becomes entitled to a pension. The retirement age may vary depending on gender, employment conditions or special employment.

There are two types of retirement age in Poland:

The general retirement age (60 years for women and 65 years for men) applies to everyone covered by given regulations, provided a lower retirement age has not been set for a given social group, or the right to early benefits has not been used by them.
There is a lower retirement age for people who work in particularly difficult or dangerous conditions; it is usually 5–15 years lower than the general retirement age.

Wiek emerytalny to termin, który oznacza, że po jego ukończeniu osoba staje się uprawniona do emerytury. Wiek emerytalny może być zróżnicowany w zależności od płci, od warunków zatrudnienia lub zatrudnienia w szczególnym charakterze.

Polsce występują dwa rodzaje wieku emerytalnego:

Powszechny wiek emerytalny jest wiekiem (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), który obowiązuje wszystkich, których obejmują dane przepisy, w przypadku gdy dla danej grupy społecznej nie został ustalony niższy wiek emerytalny, lub też prawo do wcześniejszego przejścia na zasiłek nie zostało przez nich wykorzystane.
Niższy wiek emerytalny jest przeznaczony dla osób, które pracują w szczególnie ciężkich, lub niebezpiecznych warunkach, z reguły jest o 5–15 lat niższy od powszechnego wieku emerytalnego.

Description of the system (public and mixed)

From 1 January 1999, a new pension system came into force in Poland. The changes introduced did not apply to all insured persons in the same way. This was dictated by the scope of changes as well as the costs of the reform. The legislator also decided that the conditions for granting benefits and the rules for calculating them cannot be changed for persons who were covered by insurance under the old rules for a long period, even several dozen years.

The insured people were therefore divided into groups depending on their date of birth: before 1 January 1949 and after 31 December 1948. Insured persons born before 1 January 1949 are granted a pension based on the principles of the pension system in force before 1 January 1999. For insured persons born after 31 December 1948:

- insured persons born before 1 January 1969 are, with certain exceptions, covered by the rules of the new pension system;

- insured persons born after 31 December 1968 are fully covered by the rules of the new pension system.

Od 1 stycznia 1999 r. zaczął obowiązywać w Polsce nowy system emerytalny. Wprowadzone zmiany nie objęły wszystkich ubezpieczonych w sposób jednakowy. Było to podyktowane zakresem zmian, a także kosztami reformy. Ustawodawca uznał ponadto, że nie można zmieniać warunków przyznawania świadczeń oraz zasad ich obliczania osobom, które przez długi okres, nawet kilkadziesiąt lat, były objęte ubezpieczeniem według starych zasad.

Ubezpieczeni zostali zatem podzieleni na grupy, w zależności od daty urodzenia: przed 1 styczniem 1949 r. i po 31 grudnia 1948 r.

Ubezpieczeni, urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., mają przyznawaną emeryturę w oparciu o zasady dotyczące systemu emerytalnego obowiązujące przed 1 stycznia 1999.

Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r.:

- ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1969 r. zostali, z pewnymi wyjątkami, objęci zasadami nowego systemu emerytalnego,

- ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1968 r. zostali objęci całkowicie zasadami nowego systemu emerytalnego.

On 1 January 2009, the first pensions were paid from the new pension system based on the defined contribution principle. This means that the amount of a person’s pension depends on the amount of contributions paid by the insured person. In the new pension system, the pension is financed from the Social Insurance Fund and paid by the Social Insurance Institution.

Od 1 stycznia 2009 r. rozpoczęto wypłatę pierwszych emerytur z nowego systemu emerytalnego opartego na zasadzie zdefiniowanej składki. Oznacza to, że wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty składek wpłaconych przez ubezpieczonego. W nowym systemie emerytalnym emerytura jest finansowana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

If you are not subject to compulsory retirement and disability insurance, you can join it voluntarily.

You can do this if you are in one of the following situations:

you live in Poland,
you do not live in Poland, but you were previously covered by compulsory retirement and disability insurance in Poland,
you do not live in Poland, but European regulations on the coordination of social security systems apply to you.

The lowest pension is available to people who have reached the general retirement age and have insurance experience of 20 years (women) or 25 years (men).

Jeśli nie podlegasz obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, możesz przystąpić do nich dobrowolnie.

Możesz to zrobić, jeśli jesteś w jednej z następujących sytuacji:

mieszkasz w Polsce,
nie mieszkasz w Polsce, ale byłeś wcześniej objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w Polsce,
nie mieszkasz w Polsce, ale mają do Ciebie zastosowanie europejskie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Na najniższą emeryturę mogą liczyć osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny oraz staż ubezpieczeniowy wynoszący 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni).

The legislator also provided for the possibility of creating Employee Pension Programmes, IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) and IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) accounts, which are voluntary and complementary to the general pension system.

IKE and IKZE are run by:

investment funds (open investment funds and specialized open investment funds),
entities conducting brokerage activities (brokerage houses and banks conducting brokerage activities),
life insurance companies,
banks,
from January 1 2012, also voluntary pension funds.

Ustawodawca przewidział również możliwość utworzenia Pracowniczych Programów Emerytalnych, kont IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) i IKZE (Indywidulane Konto Zabezpieczenia Emerytalnego), które mają charakter dobrowolny i uzupełniający w stosunku do powszechnego systemu emerytalnego.

IKE i IKZE prowadzą:

fundusze inwestycyjne (otwarte fundusze inwestycyjne i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte),
podmioty prowadzące działalność maklerską (domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską),
zakłady ubezpieczeń na życie,
banki,
od 1 stycznia 2012 również dobrowolne fundusze emerytalne.

Health care

Article 68 of the Constitution of the Republic of Poland states that public authorities are obliged to provide special health care, inter alia, to elderly people (Journal of Laws 1997, No. 78, item 483, as amended). This provision is not considered a source of subjective rights for the persons mentioned therein. This does not mean, however, that public authorities can ignore the obligations arising from it. It is not possible to clearly state what specific activities, in accordance with the will of the authors of the Constitution, should be classified as special health care. Public authorities have far-reaching freedom in this respect.

In accordance with the Act of September 11 2015 on older people (Journal of Laws, item 1705), we assume that this concept refers to a person who is over 60 years of age. In principle, older people have special rights.

For example: patients over 65 years of age may benefit from free supplies of medicines, foodstuffs for particular nutritional uses and medical devices specified in a prescription issued by a primary care physician or a primary care nurse.

Art. 68 Konstytucji RP stanowi, iż Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej (…) osobom w podeszłym wieku (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483, z późn. zm.). Przepis ten nie jest uważany za źródło praw podmiotowych dla wymienionych w nim osób. Nie oznacza to jednak, że władze publiczne mogą lekceważyć wynikające z niego obowiązki. Nie można jednoznacznie stwierdzić, jakie konkretne działania, zgodnie z wolą twórców Konstytucji należałoby zaliczyć do szczególnej opieki zdrowotnej. Władze publiczne mają w tym zakresie daleko idącą swobodę.

Zgodnie z treścią ustawy z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych (Dz.U. poz. 1705) przyjmujemy, iż pojęcie to odnosi się do osoby, która ukończyła 60. rok życia. Specjalne uprawnienia przysługują jednak co do zasady osobom jeszcze starszym.

Przykład: Pacjenci powyżej 65 r.ż. korzystają z bezpłatnego zaopatrzenia w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w wykazie na podstawie recepty wystawionej przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej.

The Commissioner for Patients' Rights is the central government administrative body competent in matters of protecting patients' rights. The Commissioner’s tasks are specified in the Act of November 6 2008 on Patient Rights.

The scope of the Commissioner’s activities includes:

conducting proceedings in cases of practices violating the collective rights of patients;
conducting proceedings under Art. 50–53 (individual cases);
protection of the rights of patients using health services provided by a psychiatric hospital;
developing and submitting to the Council of Ministers draft legal acts regarding the protection of patients' rights;
submitting requests to the competent authorities to take the legislative initiative or to issue or amend legal acts regarding the protection of patients' rights;
publications and educational programmes popularizing knowledge about the protection of patients’ rights;
cooperating with public authorities to ensure that patients respect their rights, in particular with the minister responsible for health matters;
cooperation with non-governmental, social and professional organizations whose statutory goals include the protection of patients’ rights;
cooperation in respecting patients’ rights with entities providing health services.

Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjenta. Zadania Rzecznika określa ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Do zakresu działania Rzecznika należy przede wszystkim:

prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;
prowadzenie postępowań w trybie art. 50-53 (sprawy indywidualne);
ochrona praw pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital psychiatryczny;
opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta;
występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie ochrony praw pacjenta;
publikacje oraz programy edukacyjne popularyzujące wiedzę o ochronie praw pacjenta;
współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom przestrzegania ich praw, w szczególności z ministrem właściwym do spraw zdrowia;
współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta;
współpraca w zakresie przestrzegania praw pacjenta z podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych.

Leisure and learning

Universities of the Third Age (U3A) are educational institutions for people of post-working age, also known as the third age (the period of your life between middle age and old age, when we are still active). The aim of the institutes is to improve the quality of life of older people.

The concept of businesses demonstrating social responsibility is becoming more and more present and popular in Poland. Similar processes are also being launched in the area of science.

The social responsibility of science is intended to help identify opportunities and possibilities, supports dialogue and engages broad groups of stakeholders – increasing the efficiency and effectiveness of science and research activities. This is a mission carried out by Universities of the Third Age. There are over 550 Universities of the Third Age in Poland (data: Central Statistical Office 2021/2022).

Uniwersytety Trzeciego Wieku: placówki dydaktyczne dla osób w wieku poprodukcyjnym, zwanym trzecim wiekiem (to okres życia pomiędzy wiekiem średnim a starością, kiedy jesteśmy jeszcze aktywni). Celem działania jest poprawa jakości życia osób starszych.

Coraz silniej obecna i popularna w Polsce jest koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu. Podobne procesy należy uruchomić również w obszarze nauki.

Społeczna Odpowiedzialność Nauki ma pomagać w identyfikowaniu szans i możliwości, wspomagać dialog i angażować szerokie grupy interesariuszy, zwiększać wydajność i efektywność prowadzonych działań w zakresie nauki i badań.

Uniwersytety Trzeciego Wieku realizują tę misję.

W Polsce działa ponad 550 Uniwersytetów Trzeciego Wieku (dane: GUS 2021/2022)

Useful websites:

The Social Insurance Institution (Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ZUS): https://lang.zus.pl/en/

https://lang.zus.pl/en/about-zus/the-types-of-benefits-provided-by-zus

https://www.zus.pl/ustalanie-uprawnien-do-swiadczen

Ministry of Social Affairs:

https://www.gov.pl/web/rodzina/ubezpieczenie-emerytalne

https://www.gov.pl/web/rodzina/ike-indywidualne-konto-emerytalne

https://www.gov.pl/web/rodzina/ikze-indywidualne-konto-zabezpieczenia-emerytalnego

Ministry of Health:

https://www.gov.pl/web/zdrowie/zdrowie-osob-starszych